Geschiedenis
De oorsprong van de stad gaat terug tot de oudheid. Toen Perugia het grondgebied veroverde in de 12e eeuw, werd Deruta omgevormd tot een grensfort om Perugia te verdedigen tegen Todi en andere potentiële vijanden. Maar in de 13e eeuw had Deruta zijn eigen wetten en een onafhankelijke regering, gevormd door de “consoli”. In de 14e en 15e eeuw waren er periodes van grote omwentelingen met afwisselend overheersingen, vernietiging en grootschalige plagen. De overheersing door de familie Baglioni uit Perugia in 1500, was het begin van de wederopbouw van het grootste deel van de stad en herrees Deruta op uit zijn as.
Tijdens de Zoutoorlog in 1540 koos Deruta de kant van de Rooms-katholieke Kerk, die de oorlog won en de stad beloonde door belastingontheffing te verlenen. Vanaf dat moment maakte Deruta deel uit van de pauselijke staten tot de Eenwording van Italië. Vanaf het midden van 1500 genoot de stad een lange periode van vrede. Deze maakte de bloei mogelijk van de majolicaproductie, die Deruta wereldberoemd maakte.
Majolica keramiek
De lokale Tiber-klei was geschikt voor keramiek, waarvan de productie begon in de vroege Middeleeuwen. Het artistieke hoogtepunt werd bereikt in de 15e en vroege 16e eeuw, met zeer karakteristieke lokale stijlen. Vanaf de 16e eeuw produceert Deruta majolica met het zogenaamde “Rafaellesco”-motief, dat zich kenmerkt door verfijnde arabesken en grotesken op een subtiele, witte ondergrond. De griffioen is een overal terugkerend lokaal motief. Deruta heeft meer dan 200 keramiekateliers, waarvan de meeste hun eigen producten verkopen. Ook vind je winkels die aardewerkproducten tentoonstellen en verkopen.
Kunst en cultuur
In het historische stadscentrum vind je drie stadspoorten, waaronder de San Michele Arcangelo, met sporen van de oude stadsmuren aan de zijkanten. De veelhoekige fontein werd in 1848 gebouwd in opdracht van de bankiers Quinqueviri. Even verderop kom je op de Piazza dei Consoli met het Palazzo Comunale, het stadhuis. Dit herbergt de pinacotheek met een belangrijke collectie schilderijen uit de kerken van San Francesco en Sant'Antonio.
Voor het stadhuis is de kerk van San Francesco in gotische stijl. Daarnaast is het ex-klooster, opgericht in 1008 door Benedictijner monniken en later gegeven aan de Franciscanen. Hier is het keramiekmuseum gevestigd, waar de prachtige keramiek uit de archaïsche periode tot vandaag te bewonderen is. De moeite waard is de kerk van Sant'Antonio Abate, die belangrijke fresco's van Bartolomeo en Gian Battista Caporali bevat.
Het Santuario della Madonna dei Bagni, net buiten Deruta, is zeer de moeite waard. Er is een buitengewone collectie van tegelvotieven van majolica te zien. Ze zijn gemaakt door en voor de lokale bevolking en geven een prachtig beeld van rampspoed die mensen de afgelopen vier eeuwen is overkomen, maar die dankzij de madonna afgewend is. In de buurt zijn de kleine “borgo” Castellone en de ruïnes van het kasteel van Casalina een bezoek waard.